Tot mijn verrassing komen er ook voorouders uit Leiderdorp !

De plaats waar ik zes jaar heb gewoond en gewerkt !  Aan de tijd op mijn eerste school, obs de Springschans, bewaar ik mooie herinneringen. Aan het wonen veel minder .........de vijfde verdieping van een flat aan de Laan van Ouderzorg.............                   

En niet te vergeten het sollicitatiegesprek voor de functie van leerkracht op het gemeentehuis bij de wethouder mevrouw Tichler, waarbij ik (samen met vriendin Brigit) een flater sloeg !                                           

De baan toch gekregen !

Uit Leiderdorp komen Franciscus Leendertsz van der Klugt (ook Clugt 1811, Leiderdorp-1868, Leiderdorp), kabinetwerker/schrijnwerker van beroep; zijn vader Leendert van der Klugt (1767, Leiderdorp-1815, Leiderdorp) melkboer; diens vader Gerrit Leendert van der Klugt (1735, Wassenaar-1797, Leiderdorp).

 

Leiderdorp is vastgegroeid aan Leiden, maar beide gemeenten zijn van elkaar gescheiden door de rivieren de Zijl en de Oude Rijn. Het land rond Leiderdorp was in de eerste eeuwen van onze jaartelling drassig en de middelen van bestaan beperkt. Bodemvondsten wijzen uit dat het gebied waar nu Leiderdorp ligt vanaf de achtste eeuw bewoond werd. 

Zowel Leiden als Leiderdorp ontlenen hun naam aan de Leithons, de drie districten die samen Holland vormden. Het Leiderdorpse grondgebied strekte zich oorspronkelijk uit tot aan de Leidse Burcht. Vanaf 1200 nam Leiden voor stadsuitbreiding regelmatig grondgebied over van omliggende heerlijkheden. Zo ook Leiderdorp.             

Leiderdorp profiteerde ook van Leiden. Door de bloei van de textielindustrie en de ontwikkeling van de handel bood de stad ook werk aan Leiderdorpers. Tijdens het Beleg van Leiden zat het hoofdkwartier van de Spaanse legeraanvoerder Valdez in de oude kerk van Leiderdorp. Hij liet verdedigingswerken rond de dorpskern aanleggen; daar is niets meer van terug te vinden.                             

Vanaf de 16e eeuw werd de groenteteelt een belangrijke inkomstenbron.                                                   

Met het uitroepen van de Bataafse republiek in 1795 werd Leiderdorp een zelfstandige gemeente. Het bleef een sterk agrarische gemeente met lintbebouwing langs de Rijn.                                                 

Veel rijke Leidenaars lieten aan de oevers van de Oude Rijn een groot aantal speeltuinen met tuinhuizen en priëlen bouwen. De buitens waren bedoeld voor tijdelijke bewoning. Sommige bewoners brachten daar hun kunstcollecties onder, richtten bibliotheken in of besteedden aandacht aan de aanleg van de tuin. 

Een beroemd voorbeeld is dr Philipp Franz Von Siebold (1796 - 1866), geboren in Würzberg. Hij vertrok in 1823 als arts en wetenschapper voor de Nederlandse staat naar Nederlands Oost-Indië en het Japanse Decima. Hij was de eerste westerling die in Japan de westerse geneeskunde doceerde. Siebold werd beroemd door zijn onderzoek naar de Japanse flora en fauna. In 1832 kwam hij terug en vestigde zich aan het Rapenburg in Leiden. Hij kocht een stuk grond buiten de Zijlpoort aan de Lage Rijndijk in Leiderdorp. Hij begon daar een kwekerij met planten, bomen en struiken die hij vanuit Japan had meegenomen. Von Siebold bracht voor het eerst o.a. hortensia, pioenen, blauwe regen, Japanse lelie en skimmia naar Nederland. Zou de hosta sieboldiana naar hem genoemd zijn ? In 1845 bouwde hij op dit terrein een landhuis, huize Nippon (Japan). Alhoewel zijn vrouw en kinderen terugkeerden naar Würzberg bleef na zijn dood de kwekerij tot 1898 bestaan. Vele zeldzame planten en bomen zijn daarna naar de Hortus Botanicus in Leiden verhuisd. Door Von Siebold kwamen 733 levende soorten, 400 zaden en 10.000 andere voorwerpen van Japan en Oost-Indië naar Nederland. 

In de 19e eeuw had Leiderdorp iets meer dan 1000 inwoners. Er waren drie grote steenbakkerijen en vele pottenbakkers. Aan de Zijl lag scheepswerf Boot waar voornamelijk pramen en roeiboten werden gemaakt om land-en tuinbouwproducten naar de markt in Leiden te vervoeren.                             

Na WO II ging het dorp echt groeien; er werden diverse wijken gebouwd onder andere de wijk Ouderzorg. In augustus 2017 telde de gemeente ruim 27.000 inwoners; het is een nog steeds groeiende forensengemeente met een beetje glastuinbouw en veeteelt.

 

In de geschiedenis van Leiderdorp wordt in 1849 gesproken van een onderwijscommissie. Het eerste officiële schoolgebouw uit 1850 staat nog steeds in de Hoofdstraat. Op de gevel staat Gemeenteschool. In 1862 opent de Vereniging der Christelijke school te Leiderdorp ook een school in de Hoofdstraat. Er stappen 42 leerlingen over. Door dominee Streeder wordt de Hervormde Schoolvereniging opgericht en op 1 oktober 1933 de Kastanjelaanschool geopend.

In 1948 verhuist de openbare school naar een gebouw aan de Kom van Aaiweg. Voor de oorlog lag hier de ijsbaan en in de oorlog werd een stuk grond gebruikt als volkstuin. De nieuwe openbare school had twee bijzonderheden : het was de eerste school in Nederland die de naam Koningin Julianaschool mocht dragen en de school was gebouwd in de stijl van een boerderij. Leiderdorp breidde in sneltreinvaart uit. Het Zijlkwartier, opent zijn deuren. Vervolgens ook de Willem de Zwijgerschool, de Engelendaalschool, de Prins Willem-Alexanderschool, de Houtkampschool en de Leeuwerik (deze laatste drie in de wijk Ouderzorg op de plaats van voormalige steenbakkerij Ouderzorg). Daarna werden flats gebouwd aan de Schansen, Dreven en Hoven en werden de Springschans, Siem van der Stoelschool en Gomarus gebouwd aan de Wilddreef.

In de periode dat ik in Leiderdorp woonde (1974 -  1980) was de wijk Binnenhof volop in ontwikkeling. Ik herinner me vooral dat het één grote bouwput was met blubber, drijfzand en noodwinkels. In het Binnenhof waren de Hobbit, Samen Onderweg en de Schakel gebouwd. De wijk Voorhof kreeg ook drie scholen : de Vogelweid, Regenboog en Elkerlyc. In de wijk Buitenhof kwamen twee scholen. Dit waren 't Bolwerk en de Hobbit.  Inmiddels zijn diverse scholen weer afgebroken en  hebben zij plaats gemaakt voor nieuwbouw en woningbouw.                   

Ook de Springschans bestaat niet meer...................

In de stamboom van Haastrecht heb ik één schoolmeester kunnen vinden : Frans Bartholomeus van der Nat (1807 Leiden-1835 Leiden). Hij woonde aan de Oranjegracht nr 632, wijk 8. Meer informatie ontbreekt helaas !

De eerste opleidingsscholen voor schoolmeesters en schoolmeesteressen werden aan het eind van de 18e eeuw opgericht (Leiden 1797) door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. De opleiding werd "leer-en kweekschool" genoemd. Het waren lagere scholen waar enkele leerlingen (vooral jongens) de kans kregen zich voor te bereiden op het meesterschap. Overdag werkten ze als assistent van de hoofdmeester op diens school of op lagere scholen in de buurt. Na de Onderwijswet van 1806 dienden er examens te worden afgelegd. Voor en na schooltijd werden de kwekelingen voorbereid op het staatsexamen, dat vooral bestond uit vakken van de lagere school. 

 

Bronnen:

* https://www.onderwijsgeschiedenis.nl

* http://www.leiderdorpsmuseum.nl

* https://indebuurt.nl/leiden

* https://www.erfgoedleiden.nl

* https://www.visitleiden.nl/nl

* https://nl.wikipedia.org/wiki/Philipp_Franz_von_                Siebold